حاکمیت ایران بر جزایرش تقویت شود

چین و امارات در بیانیه مشترک جدید به موضوع جزایر سه گانه اشاره کردند. این بیانیه خواستار حل مسئله جزایر سه گانه میان ایران و امارات شده است.

چین در این بیانیه از موضع امارات درباره به رسمیت شناختن موضوع جزایر به عنوان یک مسئله و اختلاف میان ایران و امارات حمایت کرده است. حتی پس از احضار سفیر چین، سخنگوی وزارت خارجه چین بار دیگر ادعای خود را تکرار کرد و اعلام کرد موضع چین در این خصوص ثابت است.

در این بیانیه گفته شده دولت چین از تلاش های امارات برای حل مسالمت آمیز مسئله جزایر سه گانه حمایت می کند.

در بند 26 بیانیه مشترک دولت های چین و امارات آمده است: «جمهوری خلق چین حمایت خود را از تلاش های دولت امارات متحده عربی برای دست یابی به راه حل مسالمت آمیز در مسئله جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک از طریق مذاکرات دوجانبه براساس حقوق بین الملل و برپایه مشروعیت بین المللی اعلام می کند.»

علیرغم اعتراض ایران و احضار سفیر چین به وزارت خارجه ایران، سخنگوی وزارت خارجه چین مواضع چین را در خصوص جزایر سه گانه تنب بزرگ و کوچک و بوموسی ثابت اعلام کرد و بار دیگر مدعی حل و فصل این موضوع از طریق مذاکره شد و از ادعای امارات در خصوص این جزایر حمایت کرد.

در خصوص این موضوع، گفت‌وگویی با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام شده که در ادامه می آید.

کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار شناخته شده انتصار است که ابعاد سیاسی و اجتماعی ادغام کردها در جریان اصلی زندگی سیاسی-اجتماعی در ایران، عراق و ترکیه را تحلیل می کند.

*در نشست اخیر چین و کشورهای عربی، چین بار دیگر از ادعاهای امارات متحده عربی در خصوص جزایر سه گانه ایرانی حمایت کرد و در بیانیه مشترک بر این ادعا تاکید کرد: «جمهوری خلق چین حمایت خود را از تلاش های دولت امارات متحده عربی برای دستیابی به راه حل مسالمت آمیز در مسئله جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک از طریق مذاکرات دوجانبه براساس حقوق بین الملل و برپایه مشروعیت بین المللی اعلام می کند.» دلایل حمایت چین از ادعاهای امارات چیست؟

رفتار چین در سطح بین المللی را میتوان از دو زاویه بررسی کرد. در بسیاری از موارد, بخصوص در مواردی که منافع و امنیت ملی این کشور مطرح است، چین قاطعانه به عنوان کشوری قدرتمند عمل میکند. در مواردی که منافع ژئو اقتصادی برای چین اهمیت بیشتری دارند، این کشور مثل یک شرکت بزرگ تجاری عمل میکند. امروز حجم تجاری چین با کشورهای عرب خلیج فارس بسیار بیشتر از حجم تجاری چین با ایران است. دلایل حمایت چین از ادعاهای امارات را باید از زاویه اقتصادی نگاه کنیم. همچنین، چین بخوبی میداند که به عنوان بزرگترین خریدار نفت ایران، محدوده مانور سیاسی ایران در مقابل چین نسبتا محدود است. گرچه جمهوری اسلامی ایران بارها رابطه خود با چین را راهبردی تعبیر کرده است، چین چنین برداشتی از رابطه اش با ایران ندارد.

*حمایت از ادعاهای امارات در این زمینه در بیانیه های مشترک چین و روسیه با اعراب در حال تکرار است. این موضوع چه تبعات حقوقی دارد؟

این بیانه ها به خودی خود تبعات حقوقی ندارند. ولی اگر اینگونه بیانیه ها دائما تکرار شوند، ادعاهای امارات و دیگر کشورهای طرفدار آن میتوانند به مطرح کردن این موضوع در سطح جهانی کمک کند و به امیدواری امارات به آب گل آلود کردن و ایجاد یک بحران حقوقی کمک کند. به نظر من عملکرد جمهوری اسلامی در مقابل ادعاهای مکرر و پرطمطراق امارات ضعیف بوده است.

*چین و روسیه دو عضو شورای امنیت هستند و در حال حاضر تمام 5 عضو دائم این شورا از ادعای امارات حمایت می کنند. آیا شورا می تواند در این زمینه دخالت کند؟ به عبارتی آیا در این زمینه، شورا که نهادی شبه حقوقی نیز به شمار می رود می تواند پرونده ای در این زمینه بگشاید یا از دیوان بین المللی دادگستری بخواهد موضوع را مورد بررسی قرار دهد؟

شورای امنیت سازمان ملل میتواند در هر موضوع که از نظر این شورا امنیت جهانی را تهدید میکند مداخله کرده و قطعنامه صادر کند. اگر روزی موضوع ادعاهای امارات در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شود, به احتمال زیاد آمریکا، انگلستان و فرانسه از امارات پشتیبانی خواهند کرد. اگر امارات بتواند روسیه و چین را حداقل به رای دادن ممتنع وادار کند، پرونده ای در این زمینه در شورای امنیت گشایش خواهد یافت و از دیوان بین المللی دادگستری تقاضا خواهد شد که به ادعاهای امارات رسیدگی حقوقی بکند. البته ایران مجبور نیست که رای احتمالی در مورد ادعای امارات در دیوان بین المللی دادگستری را به رسمیت بشناسد.

ولی اگر روزی برسد که شورای امنیت و دیوان بین المللی دادگستری بخواهند این موضوع را مورد بررسی قرار دهند، ایران با شکست سنگینی در دیپلماسی خود مواجه خواهد بود. لذا، کوتاه آمدن در این چالشی که امارات مدتها در مقابل ایران قرار داده است جایز نیست. بسنده کردن به احضار سفیر به وزارت خارجه و ابلاغ یادداشت اعتراض به وی دردی را دوا نخواهد کرد.

*ایران مقابل این روند چه اقدامات سیاسی و حقوقی مقابل امارات از یک سو و کشورهایی مثل چین و روسیه از سوی دیگر می تواند انجام دهد؟

آنچه مهم است این است که ایران باید مالکیت خود بر جزایر خلیج فارس را در میدان تقویت کند و طرف مقابل را در یک عمل انجام شده قرار دهد. ایران باید آن سه جزایر را آباد کند. به شهروندان ایرانی باید امتیازاتی داد که آنها ساکن این جزایر شوند. زیرساختهای اقتصادی این جزایر باید از نو ساخته شوند. یعنی ایران باید حضور دائمی خود (حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی) را در این جزایر به حدی برساند که این جزایر به جزء لاینفک ایران تبدیل شوند و در عمل مانند جزایری مانند کیش و قشم بشوند. اگر ایران این کار را نکند به بازنده بازی حقوقی امارات تبدیل میشود و یا مجبور میشود در زمین بازی امارات تا مدتها گیر بیفتد.