لبنان در آستانه تحول است؟
بازگشت عجیب سعد حریری به سیاست/ هر چیزی به وقتش شیرین است!
بن‌بست سیاسی در لبنان باعث شده تا بازگشت سعد حریری به لبنان، امید جریان اهل‌سنت این کشور را برای خروج لبنان از بحران تقویت کند. سعد حریری در پاسخ به هوادارانش گفته «هر چیزی به وقتش شیرین است». اما چرا پسر رفیق حریری در کانون نگاه سیاستمداران قرار دارد؟
هزاران نفر روز چهارشنبه در پایتخت لبنان برای بزرگداشت ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق لبنان در سال ۲۰۰۵ جمع شدند و از پسرش سَعَد خواستند که به سیاست بازگردد. جمعیت درحالی‌که پرچم‌های ابی کم‌رنگ حزب سیاسی سعد حریری با نام «جنبش آینده» را تکان می‌دادند برای او کف زدند و تشویق کردند. در همین حال روزنامه الجریده کویت به نقل از آنچه «منابع نزدیک به جریان المستقبل» خوانده، آورده است: «دیپلمات‌های خارجی و شخصیت‌های دینی در لبنان از سعد حریری خواسته‌اند به عرصه سیاسی لبنان بازگردد.» الجریده نوشت: «هرچند سعد حریری در سخنرانی خود اعلام کرد که بر تصمیم سابق خود مبنی بر کناره‌گیری از عرصه سیاسی تأکید دارد؛ اما بااین‌حال سیگنال‌هایی در خصوص بازگشت هم داده است از آن جمله اینکه «هر چیزی به وقتش شیرین است و سعد حریری مردم را رها نمی‌کند»
وی روز گذشته خطاب به جمعیتی که از او می‌خواستند در بیروت بماند، گفت: «به همه بگویید که به میدان بازگشتید و بدون شما کشور حرکت نخواهد کرد.» روزنامه مذکور به نقل از منابع خود آورده است: «یکی از این شخصیت‌های دینی که حریری را به بازگشت به عرصه سیاسی فراخوانده، عبداللطیف دِریان مفتی اهل‌سنت لبنان است که از او خواسته است که در بیروت بماند و فعالیت‌های سیاسی‌اش را از سر بگیرد.»
این در حالی است که سخنرانی او با سطح فوق‌العاده بالایی از حفاظت فیزیکی با حضور مردان مسلح نقابدار و تک‌تیراندازان در بالای بزرگ‌ترین مسجد لبنان که مشرف به مقبره حریری است، همراه بود. هواداران او در حیاط مسجد محمدامین جمع شدند و پرچم‌های ابی جنبش آینده را تکان دادند. باریدن باران هنگام سخنرانی سعد حریری به هواداران او کمک کرد تا در فضای مجازی، او را قهرمان نجات لبنان از وضعیت آشفته سیاسی فعلی که رئیس‌جمهوری ندارد، بازنمایی کنند.
اما چرا سعد حریری در سیاست لبنان اهمیت دارد؟ حریری پس از ترور پدرش در ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ در کانون توجه سیاست داخلی لبنان قرار گرفت. او که همیشه سیاستمدار بی‌میلی بود، پس از اعتراضات بی‌سابقه‌ای در سراسر کشور در سال ۲۰۱۹ که خواستار بازسازی عمده طبقه سیاسی لبنان بود، از نخست وزیری استعفا داد. او در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که سیاست را ترک می‌کند و انتخابات پارلمانی ان سال را تحریم کرد.
باوجود اینکه حریری اکنون در امارات متحده عربی زندگی می‌کند، اما روز یکشنبه پیش از سالگرد ازدواجش به بیروت بازگشت و نشان داد هنوز هم رهبر اصلی مسلمانان سنی این کشور محسوب می‌شود. جامعه اهل‌سنت لبنان که مدت‌هاست یک نیروی سیاسی بزرگ و تحت سیستم تقسیم قدرت فرقه‌ای لبنان و بر اساس قانون اساسی، نخست‌وزیری را در اختیار دارد، از زمان تبعید خود تحمیلی حریری به حاشیه رانده شده است. زندگی سیاسی در لبنان به‌طورکلی برای ماه‌ها فلج شده و با اختلافات عمیق بین اردوگاه قدرتمند شیعیان و سایر گروه‌ها در جریان است. این کشور بیش از یک سال است که بدون رئیس‌جمهور است، اما حضور یک دولت قدرتمند توانسته بحران اقتصادی چهارساله لبنان را تاکنون مدیریت کند.
بحران سیاسی در لبنان که منجر به شکاف بین گروه‌های سیاسی این کشور از ترور رفیق حریری، در جریان بمب‌گذاری انتحاری که کاروان محافظانش را هدف قرارداد، کشته شد. در این حمله ۲۲ نفر کشته و ۲۲۶ نفر زخمی شدند. در سال ۲۰۲۲، یک دادگاه تحت حمایت سازمان ملل متحد دو عضو گروه‌های اسلام گرای رقیب حزب سعد حریری را به طور غیابی به خاطر بمب گذاری بزرگ کامیون در سال ۲۰۰۵ به حبس ابد محکوم کرد.
در ادامه، خروج شوک‌آور سعد حریری از سیاست در ژانویه ۲۰۲۲ منجر به خلاء سیاسی در جامعه سنی مذهب لبنان شد. او همچنین از اعضای جنبش اینده خواسته بود که در انتخابات پارلمانی ماه مه ۲۰۲۲ شرکت نکنند، اگرچه برخی از انها به عنوان نامزد مستقل شرکت کردند اما با گذشت سال‌ها شایعاتی مبنی بر اینکه سعد حریری خواهان بازگشت به زندگی سیاسی است، توسط حامیان او به ویژه در سطح مردم تقویت شده است.
در همین حال، روزنامه بانفوذ فرانسوی‌زبان لوریان لوژور نوشت که «سفر امسال او به بیروت زیر ذره‌بین است، هم از طرف شخصیت‌های سیاسی و هم طرف‌داران جریان مستقبل (جنبش آینده)، حزبی که او رهبرش بود» این رسانه به نقل از یکی از حاضران در مراسم یادبود گفت که «سعد حریری دو سال غایب بوده، اما مردم بااین‌حال اینجا جمع شده‌اند و نیازی هم به دادن فراخوان نبود. این مایه افتخار است.» در برنامه میدان شهدا بیروت، سعد حریری به طرف‌دارانش که در این باره از او پرسیده بودند گفت: «هر چیزی به وقتش».
مراسم یادبود، و بازگشت حریری، واکنش تنی چند از شخصیت‌های سیاسی مهم لبنانی را در پی داشت. بعضی از آن‌ها از این فرصت استفاده کردند تا درباره دشواری‌های سیاسی و اقتصادی فعلی در این کشور اظهارنظر کنند.
فؤاد مخزومی، عضو سنی بانفوذ مجلس لبنان، در حساب خود در شبکه ایکس نوشت که رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق، «شهید راه میانه‌روی، گفت‌وگو، و مواضع ملی» شد. او اضافه کرد «ما بار دیگر می‌خواهیم که عدالت برای شهیدان آزادی، استقلال و حق حاکمیت لبنان اجرا شود.» اشرف ریفی، وزیر دادگستری سابق و عضو «فراکسیون تجدد» مجلس، با انتشار متنی درباره این ترور در شبکه ایکس نوشت «ما به نبرد خود تا زمان اجرای عدالت و احترام به حق حاکمیت ادامه می‌دهیم.» طونی فرنجیه، نماینده «جنبش المرده» در مجلس، با انتشار متنی در شبکه ایکس گفت که «لبنان دولتمردان و نظریه‌پردازانی که برای رفاه و نوزایی کشور کار کنند ندارد» میشال فرعون، وزیر سابق دولت رفیق حریری، نیز در این شبکه نوشت که ترور حریری «هدفش کشتن لبنانی بود که ما می‌شناسیم» و اضافه کرد که «خروج سعد حریری خسارتی بزرگ برای کشور است.»
ناظران سیاسی به ایجاد تغییراتی در وضعیت منطقه اشاره می‌کنند که ممکن است به احیای فعالیت‌های سیاسی حریری کمک کند تا از این رهگذر، لبنان به بخشی از توافقات منطقه‌ای در جریان جنگ غزه قرار گیرد. تحلیل‌گران معتقدند سعد حریری تنها زمانی تصمیم برای بازگشت به عرصه سیاسی لبنان خواهد گرفت که نشانه‌هایی در منطقه و داخل لبنان در قالب یک چارچوب و طرح قابل اجرای مشخص آشکار شود.
اما نکته مهمی که ناظران سیاسی به آن اشاره می‌کنند این است که باتوجه‌به حمایت واشنگتن، مسکو و دارالفتوی اهل‌سنت از بازگشت حریری به عرصه سیاسی یک سؤال اساسی وجود دارد که آیا سفر حریری و نشانه‌ای از تغییر مسیر روابط منطقه‌ای حریری و بهبود رابطه با عربستان است؟ یا اینکه حریری و جریان المستقبل (جنبش آینده) به دنبال عرض‌اندام هستند تا ریاض را برای بازگشت به سیاست لبنان به رهبری حریری قانع کنند؟ باید منتظر ماند و دید سرنوشت جنگ غزه چه خواهد شد.
نظر شما