شروع ترسناک مجلس دوازدهم/ از دست به گریبان شدن تا تهدید به قتل/ علت فاجعه پنجشنبه سیاه چه بود؟

مجلس دوازدهم در حالی جلسات نخست خود را تشکیل داد که بسیاری از ناظران از حوادث جاری در آن شوکه شدند. تحلیلگران نگرانند که ضرب المثل «سالی که نکوست از بهارش پیداست» در مورد مجلس جدید صدق پیدا کند.

درگیری های نمایندگان در صحن علنی بسیاری را ناامید کرده است. بسیاری می گویند این اختلافات و کشمکش ها در 4 سال آینده ادامه داشته و ممکن است شدیدتر هم بشود. اما به راستی علت این کشمکش چیست و چه تاثیری بر آینده مجلس خواهد گذاشت؟

شروع ترسناک مجلس دوازدهم/ از بازشماری آراء تا بحران اعتبارنامه ها

پیش از پرداخت به پرسش فوق باید اشاره ای گذرا به درگیری های جلسه نخست نمایندگان داشته باشیم.

نخستین اختلاف میان نمایندگان بر سر شمارش آراء انتخابات هیات رئیسه و روسای کمیسیون ها بود. این کشمکش و اختلاف چنان شدید بود که نمایندگان تصمیم گرفتند بار دیگر آراء را شمارش کنند. بازشماری آراء اگرچه تغییری در چینش هیات رئیسه نداد اما باعث تغییر در برخی کمیسیون ها شد. این مساله با واکنش بسیاری از نمایندگان و رسانه ها مواجه شد.

برخی همچون حمید رسایی شدیدترین اعتراضات را خطاب به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس داشتند. رسایی در صحن علنی گفت: «آقای قالیباف در انتخابات مذکور یک نماینده جابه‌جا نشده است، بلکه آرای نمایندگان جا به جا شده است و یکی دو تا هم جابه‌جا نشده است بلکه در یک مورد ۴۱ رأی جا به جا شده است. همچنین سوال ما از نمایندگانی است که آراء را شمردند و مدیرکل هیات‌رییسه است که این نمایندگان را تعیین کرده است؛ اصلاً چرا باید مدیرکل هیات‌رییسه نمایندگان را تعیین کند؟»

برخی از نمایندگان نیز بازشماری آراء را خلاف قانون دانستند. برای مثال، اکبر رنجبرزاده در جلسه علنی روز پنجشنبه گفت: «در هیچ‌کدام از مواد آیین‌نامه اشاره‌ ای درباره بازشماری آراء نشده است. وقتی تعرفه‌ ها از صحن خارج شد دیگر بازشماری آن وارد نیست و نباید صورت گیرد.»

بسیاری از رسانه ها اشتباه در شمارش آراء را فاجعه دانسته و آن را خطایی غیر قابل بخشش تلقی کردند. در این میان، صدای برخی رسانه های اصولگرا مانند «مهر» هم در آمد.

خبرگزاری مهر در گزارشی به اشتباهات مجلس تازه کار اشاره کرد و نوشت: خطا در شمارش آرای انتخابات هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی آنقدر فاحش بوده که به سادگی نمی‌توان از کنار آن عبور کرد، به طوری که «جعفر قادری» که سابقه نمایندگی در دوره‌های هشتم، نهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی را دارد و در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز توانست به مجلس راه یابد، در این زمینه به خبرنگار مهر می‌گوید: «حتی اگر تعمدی در این کار وجود نداشته باشد، این وضعیت شمارش آراء انتخابات هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی اصلاً مطلوب نبود و باعث آبروریزی برای مجلس شد.»

اما ماجرای اختلافات نمایندگان به همین جا ختم نشد. بعد از پایان رای گیری، نوبت  به بررسی اعتبارنامه ها رسید. «اعتبارنامه» مجموعه مدارکی است که در ارتباط با سوابق کاری و نحوه انتخاب هر نماینده در پرونده وی قرار می ‌گیرد و بعد از شروع به کار مجلس، توسط نمایندگان بررسی شده و به رای گذاشته می شود. اگر این پرونده مورد تایید نمایندگان قرار نگیرد، فرد منتخب نمی تواند وارد مجلس شود.

چهار سال پیش غلامرضا تاجگردون با مساله رد اعتبارنامه مواجه شد. نمایندگان منتخب اعتبارنامه او را تایید نکردند و او نتوانست وارد مجلس شود. او در مجلس دوازدهم نیز با این معضل روبه رو بود اما این بار توانست از طریق فعالیت سیاسی بیشتر و ائتلاف با برخی نمایندگان، تاییدیه اعتبارنامه اش را بگیرد. این مساله با اعتراض شدید برخی نمایندگان مخالف مانند مالک شریعتی و علیرضا سلیمی مواجه شد. اختلافات و درگیری ها به صحن علنی کشیده و نمایندگان جلوی چشم همه دست به گریبان شدند. بعد از این اتفاق، برخی نمایندگان مدعی شدند که نماینده رقیب آنها را تهدید کرده است. در مهم ترین ادعا، شریعتی گفت که تاجگردون به سلیمی گفته است؛ «تکه تکه ات می کنم!»

علت شورش در مجلس چیست؟

اما علت این اختلافات و درگیری ها در جلسات نخست مجلس چیست؟

همانطور که مهاجری، فعال سیاسی اعتدالگرا گفته است؛ نباید فریب فراکسیون 211 عضوی انقلاب اسلامی را خورد. اختلافات فکری مجلس دوازدهم به مراتب بیشتر از مجلس یازدهم است. در واقع، فراکسیون انقلاب اسلامی مانند فراکسیون «حزب دموکرات» در شانزدهمین مجلس شورای ملی است. احمد قوام السلطنه، نخست وزیر وقت، این فراکسیون را از گروه ها و احزاب مخالف (از ملی و چپ گرا تا سلطنت طلب اعتدالی) ایجاد کرد اما از آنجا که هیچ قوه وحدت بخشی در این فراکسیون وجود نداشت، خیلی زود از هم پاشید و او نیز از نخست وزیری کنار رفت. فراکسیون انقلاب اسلامی نیز اگرچه از بدنه اصولگرایان تشکیل شده اما شاخه های مختلف این جناح در حال دوری از هم هستند و این فراکسیون را از وحدت دور شده است.

به نظر می رسد فراکسیون اصولگرایان مجلس حداقل از سه دسته یا گروه تشکیل شده اند. گروهی طرفداران محمدباقر قالیباف و نزدیکان رئیس مجلس هستند. گروهی طرفداران جبهه پایداری هستند و گروهی نیز نواصولگرایانی اند که در عین تندرو بودن، فاصله خود را از جبهه پایداری حفظ می کنند. این نمایندگان غالبا در لیست انتخاباتی رائفی پور حضور داشتند. این سه ائتلاف در عین اصولگرا بودن، اختلافات زیادی با هم دارند. تجربه مجلس یازدهم باعث شد که اختلافات آنها عیان تر شده و بعد از 4 سال قدرت نمایی، بیشتر خود را نشان دهد. از این رو، مجلس دوازدهم با چالش های بزرگتری مواجه خواهد بود.

مساله مهم تر در رابطه با چالش مجلس دوازدهم، حضور برخی نمایندگان فعالِ تندرو در مجلس جدید است. کیش شخصیتی یک نماینده در فرآیند مجلس و ساز و کارش تاثیر به سزایی خواهد داشت. حضور فردی مانند حمید رسایی که به شدت فعال است و دائما هیات رئیسه و مخالفان خود را به چالش می کشد، می تواند روند مجلس را تغییر دهد. از این دست نماینده ها در مجلس دوازدهم بیشتر دیده می شوند و تعداد آنها نسبت به مجلس قبل بیشتر است.

مساله دیگر قدرت رئیس مجلس و متحدانش است. همواره روسای مجلس قدرتمند از طریق نمایندگان متحد خود توانسته اند جو مجلس را کنترل کنند. محمدباقر قالیباف در طول 4 سال اخیر بسیاری از نمایندگان متحد خود را از دست داده و دایره ائتلاف او کوچکتر از مجلس قبل شده است.

در نتیجه، قدرت نفوذ و کاریزمای او نیز کاهش یافته است و همین مساله میزان شورش ها و اعترضات نمایندگان علیه او را افزایش می دهد. این مساله نشان می دهد که قالیباف 4 سال سخت را پیش رو دارد و احتمالا با فراز و نشیب های زیادی مواجه خواهد شد. البته اگر او با وسوسه ریاست جمهوری، بهارستان را به مقصد پاستور ترک نکند...