یحیی السنوار مرد شماره یک حماس کیست؟

"یحیی ابراهیم سنوار"، رئیس دفتر سیاسی و نظامی حماس در نوار غزه بود که بعد از ترور اسماعیل هنیه در تهران، جانشین او شد. او بنیانگذار سرویس امنیتی حماس موسوم به "مجد" است. دستگاه امنیتی که نقطه تمرکز آن بر پرونده‌های امنیت داخلی است.

سنوار ۶۱ ساله که با کنیه ابو ابراهیم شناخته می‌شود، در اردوگاه پناهجویان خان یونس در جنوب نوار غزه به دنیا آمد. والدینش اهل اشکلون بودند اما بعد از آواره شدن فلسطینیان از خانه‌های آبا و اجدادی‌شان در فلسطین، مجبور به ترک شهرشان شدند.

این مهاجرت اجباری بعد از جنگی رخ داد که با اعلام تشکیل کشور اسرائیل در سال ۱۹۴۸ در گرفت. سنوار که چهره‌اش با موهای یکدست سفید و ابروهای مشکی شناخته می‌شود، رهبر شاخه سیاسی حماس در غزه و از رهبرانی بود که نامش در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت.

یحیی سنوار در خان یونس به مدرسه رفت و بعد از آن از دانشگاه اسلامی غزه در رشته زبان عربی لیسانس گرفت. اسرائیل اولین بار سنوار را سال ۱۹۸۲ و در سن ۱۹ سالگی به دلیل «فعالیت‌های اسلامی» دستگیر کرد و بعد از آن هم او یک بار دیگر در سال ۱۹۸۵ بازداشت شد.

 

 

یحیی سنوار در سال ۱۹۸۸ توسط نیروهای رژیم اسرائیل دستگیر و به چهار بار حبس ابد محکوم شد با این حال، در سال ۲۰۱۱ در جریان مبادله ۱۰۲۷ زندانی اسیر فلسطینی با "گیلعاد شالیط" نظامی اسرائیلیِ اسیر به دست حماس، آزاد شد. بسیاری از ناظران و تحلیلگران اسرائیلی بر این باورند که آزاد کردن یحیی سنوار، بزرگترین اشتباهی بوده که رژیم اسرائیل علیه منافع خود مرتکب شده است.

این در حالی بود که پیش از بازداشت او، تشکیلات امنیتی تحت مدیریت سنوار به تدریج به قدری قدرت گرفت که در مقام یک تشکیلات ضدجاسوسی، اشراف قابل ملاحظه‌ای را بر تحرکات رژیم اسرائیل و جاسوسان آن پیدا کرد و حتی برخی افراد که در حماس فعالیت داشتند و به جاسوسی برای اسرائیل می‌پرداختند را نیز شناسایی و با آن‌ها برخورد کرده است. اساسا همین قدرت و نفوذ یحیی سنوار بود که سبب شده اسرائیلی‌ها خیل زود وی را بازداشت کنند. امری که موجب شد وی ۲۳ سال از عمر خود را در زندان‌های اسرائیل بگذراند.

چه آنکه یحیی سنوار پیوندهای بسیار نزدیکی با شاخه‌های نظامی و امنیتی جنبش حماس داشت. سنوار در دوره حبس خود به زبان عبری تسلط پیدا کرد و می‌توانست روزنامه‌های اسرائیلی را بخواند. سال ۲۰۱۵ وزارت خارجه آمریکا رسما نام یحیی سنوار را در فهرست «تروریست‌های بین‌المللی» قرار داد. در ماه مه سال ۲۰۲۱ خانه و دفتر او در حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه هدف قرار گرفت.

تقریبا می توان گفت سنوار بعد از آزادی از زندان های اسرائیل به فکر انجام عملیاتی بزرگ برای آزادی فلسطین افتاد. آوریل ۲۰۲۲ او در نطقی تلویزیونی از مردم خواست که به هر طریق ممکن به اسرائیل حمله کنند. سنوار در سال ۲۰۲۱ قدردانی خود از ایران را این طور بیان کرد:‌ «اگر به خاطر ایران نبود، ‌مقاومت فلسطین تا این حد توانایی نداشت.»

اگرچه بعد از ترور هنیه، حماس زیر ذره بین اسرائیل در غزه قرار گرفت اما روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی به توصیف نحوه کنشگری او در غزه پرداخت و نوشت «یحیی سنوار رهبر حماس در غزه منزوی است اما همچنان با مبارزان و رهبری این گروه در سایر نقاط خاورمیانه در ارتباط است.»

این واقعیت که سنوار در ارتباطات خود جنبه احتیاط را رعایت می‌کرد تجربه‌ای بود که پیشتر در جریان ترور دیگر مقام‌های ارشد حماس و حزب‌الله لبنان حاصل شده بود و مقام‌های این گروه‌ها در استفاده از گوشی‌های تلفن همراه بسیار احتیاط می‌کردند. در همین راستا روزنامه سعودی الشرق الاوسط که در لندن منتشر می شود هم در گزارشی نوشته است که تنها تعداد کمی از مقام‌های ارشد حماس می‌دانند که یحیی سنوار در کجا پنهان شده است. این روزنامه به نقل از یکی از مقام‌های ارشد حماس نوشته بود که سنوار می‌تواند هم با افرادش مکالمه تلفنی داشته باشد و هم به نقاط مختلف در غزه هم سرکشی کند.