نرخ ارز می گوید جنگ بزرگ به وقوع نمی پیوندد

در ماه های اخیر بحران های سیاسی مختلفی دامن اقتصاد ایران را گرفته است. از شهادت ابراهیم رئیسی گرفته تا عملیات وعده صادق، ترور اسماعیل هنیه در تهران و در راس همه، شهادت سید حسن نصرالله در لبنان. این اتفاقات باعث فراز و نشیب نرخ ارز و سکه و طلا شده است. با این حال، روند بازار نشان داده که دیگر خبری از جهش های عجیب و غریب نرخ ها نیست و بر خلاف سال های قبل، نرخ دلار در طول چند هفته دو برابر نمی شود. اما علت این مساله چیست؟

تکامل بازار در مقابل تکان های سیاسی

برخی اقتصاددانان معتقدند بازار به نوعی «تکامل» رسیده و قادر است به خوبی بحران های سیاسی را کنترل کرده و نسبت به آن واکنش نشان دهد. این مساله ای است که بعد از عملیات وعده صادق به خوبی خود را نشان داد. در آن زمان، ایران به اسرائیل حمله کرد. توقع ناظران این بود که بازار نسبت به آغاز جنگ احساس خطر کرده و نرخ ها چند برابر شود اما تغییر وسیعی در نرخ ارز ایجاد نشد. در آن زمان، بازار فهمید که علی رغم پاسخ ایران، خبری از جنگ نیست. این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران سیاسی در آن زمان نگران آغاز جنگ بزرگ بین ایران و اسرائیل بودند. در واقع، بازار در آن زمان به سیاستمداران و تحلیلگران خبره درس «سیاست» داد و نشان داد که بهتر از آنان «آینده سیاسی» را می شناسد (در این باره اینجا بخوانید).

این روند بعد از ترور اسماعیل هنیه نیز تکرار شد. در روزهای آغازین بازار کمی دچار التهاب شد. نرخ ارز موقتا بالا رفت اما به سرعت روند نزولی یافت. قیمت دلار روز بعد از شهادت اسماعیل هنیه به ۶۲ هزار تومان رسید اما طی چند روز به کانال ۵۹ هزار تومان برگشت.

این دو واقعه بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه رساند که بازار به خوبی در مقابل حوادث سیاسی مقاوم شده و می داند با وجود افزایش التهاب سیاسی، منطقه به سمت جنگ بزرگ پیش نمی رود. به همین دلیل و از آنجا که بازار یک نهاد پویا و زنده است، در مقابل بحران های سیاسی عاقلانه رفتار کرده و نگرانی خود را کنترل می کند.

تداوم مقاومت بازار؛ شهادت حسن نصرالله باعث در رفتن فنر دلار می‌شود؟

روند مقاومت بازار بعد از شهادت سید حسن نصرالله نیز در حال تکرار است. این بار جدی تر از همیشه، بحث پاسخ به اسرائیل و آغاز جنگ مطرح است. گروهی از سیاستمداران، نظامیان و حتی برخی تحلیلگران و مجریان تلویزیونی بر طبل جنگ کوبیده و از سران نظام می خواهند هر چه سریعتر پاسخ اسرائیل را بدهند. با این حال، روند بازار نشان می دهد که حداقل تا این لحظه، این نهاد اقتصادی مهم و پویا نگران جنگ بزرگ نیست.

بررسی نرخ دلار (و سایر ارزها) نشان می دهد که قیمت ها دچار فراز و نشیب زیادی شده اند. اگرچه روز شنبه و بعد از اعلام خبر شهادت سید حسن نصرالله و افزایش شایعات در رابطه با جنگ، نرخ ارز افزایشی شد اما روند بازار در روز دوشنبه نشان می دهد که بازار تا حدی توانسته عنان و افسار اسب سرکش ارز را بکشد.

قیمت دلار در ساعت 11 صبح به 60 هزار و 600 تومان رسید اما ساعتی بعد روند کاهشی پیدا کرد و در ساعت 12 ظهر با نرخ 60 هزار و 300 تومان معامله گردید. این روند بعد از چند ساعت مجددا معکوس شد و در ساعت 13:30 دقیقه، نرخ دلار به 60 هزار و 500 رسید اما از ساعت 14 به بعد مجددا روند کاهشی پیدا کرد و نزول یافت. این جریان به خوبی نشان می دهد که بازار اگرچه نگران التهابات سیاسی منطقه است اما در مقابل این التهاب ایستاده و مقاومت می کند و امید دارد که این التهاب سیاسی به «بحران» تبدیل نشود.

اگرچه تا پیش از بحران اخیر لبنان، قیمت دلار به کانال 59 هزار تومان بازگشته و از 5 مهر ماه مجددا روند صعودی یافت اما شواهد نشان می دهد که مجددا روند نزولی یافته و قرار نیست جهش بزرگی داشته باشد. این مساله بیش از تحولات درون ایران به تحولات داخل لبنان مرتبط بوده است. بر اساس گزارشی که اخیرا تجارت نیوز نوشته، سیگنال های دولت لبنان به غرب و اسرائیل جهت آغاز روند صلح به تاثیرپذیری نرخ ارز در ایران کمک کرده است. بر اساس گزارش تجارت نیوز، نجیب میقاتی، نخست‌وزیر پیشبرد امور لبنان، روز یکشنبه در پی شهادت سیدحسن نصرالله گفت ارتش این کشور آماده اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل است. او به آواره شدن یک میلیون لبنانی اشاره و تاکید کرد: «هیچ گزینه‌ای جز راه‌‌حل دیپلماتیک نداریم. ارتش لبنان آماده اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل در صورت فراهم‌ شدن شرایط لازم است».

باید دید روند ارز و سکه تا کجا پیش می رود. اگرچه بازار در مقابل بحران های سیاسی و در رفتن فنر قیمت ها مقاومت می کند اما باید دانست که اقتصاد ایران در نوعی فضای «تعلیق» است و منتظر است ببیند در روزهای آتی، سیاست کشور را به کدام سمت و سو می برد.