اسد پیروز می شود یا تکفیری ها؟

هنوز این اخبار مورد تایید قرار نگرفته است. با این حال، باید در نظر داشت که حتی اگر این مسائل دروغ و شایعه باشند، باز مشخص است که وضعیت سوریه به شدت بغرنج است و اوضاع به هم ریخته است.

در حال حاضر، بسیاری این پرسش را مطرح می کنند که آینده جنگ چگونه رقم خورده و آیا شورشی ها می توانند پیروز شوند یا بار دیگر بشار اسد با کمک جبهه مقاومت و روسیه بر اوضاع مسلط می شود؟ پاسخ به این پرسش به عوامل گوناگونی بستگی دارد. شرایط لوجستیکی، قدرت نظامی طرفین، کمک های نظامی خارجی ها و ... همه و همه در تعیین نتیجه جنگ تاثیرگذار خواهند بود. اما یک عامل بیش از سایرین مهم است: «زمان».

«سرعت در پیش روی» پیروز جنگ سوریه را تعیین می کند

در طول تاریخ، عامل «سرعت عملیات» یا «کاهش زمان» نقش تعیین کننده ای در جنگ ها داشته است. در جنگ ناپلئون با روسیه، عامل زمان باعث نابودی امپراتوری فرانسه شد. تعلل ناپلئون در یورش به روسیه باعث مواجهه فرانسوی ها با زمستان و نابودی لشکر ناپلئون شد. بسیاری از مورخان معتقدند عامل پیروزی هیتلر در عملیات های نخستینش در جنگ جهانی دوم، سرعت بالای یورش هایش بود. در عملیات طالبان علیه دولت افغانستان نیز عامل زمان تعیین کننده بود. طالبان چنان با سرعت شهرهای افغانستان را فتح کرد که ارتش جمهوری افغانستان فرصت به خود آمدن را پیدا نکرد. به نظر می رسد این عامل در جنگ کنونی در سوریه نیز مهم باشد.

اعضاء تحریر الشام و نیروهای دموکراتیک سوریه تلاش دارند تا هرچه سریعتر به جنگ پایان دهند. عملیات آنها به شدت سریع است و تنها در طول دو روز توانستند به حماه برسند. علت اصرار آنها بر سرعت عملیات هجومی این است که اگر عملیاتشان طولانی شود، ممکن است جبهه موافقان دولت سوریه به ائتلاف رسیده و جلوی هجوم بیشتر را بگیرند.

مقاومت و تاخیری کردن جنگ؛ تنها راه اسد برای پیروزی

به نظر می رسد هرچقدر جنگ سوریه طولانی تر باشد، قدرت اسد و ارتشش بالاتر رفته و از قدرت مخالفان کاسته می شود. مهم ترین دلایل این امر بدین قرار هستند:

الف. در حال حاضر، جبهه مقاومت که عامل اصلی پیروزی ارتش عربی سوریه بر داعش و جبهه النصره در فتنه اول بود، درگیر تبعات جنگ با اسرائیل است که چند روز پیش به اتمام رسید. حزب الله یک جنگ به شدت طولانی و سخت با اسرائیل داشت و توجه سپاه پاسداران نیز متوجه اسرائیل و تهدیدات این رژیم بوده است. اسرائیل از این فرصت استفاده کرد و تنها چند ساعت پس از آتش بس در لبنان، شروع به تحریک مخالفان اسد در سوریه کرد. شکی نیست که اگر مخالفان اسد از این فرصت استفاده نکرده و نتوانند به هدف خود برسند، جبهه مقاومت خود را تقویت و ترمیم کرده و با قدرتی بی سابقه به مواضع تحریر الشام حمله خواهند کرد.

ب. اگر جنگ طولانی شود، دولت مستقر در آمریکا تغییر خواهد کرد و معلوم نیست سیاست جدید دولت ترامپ در مورد سوریه چه باشد. اگرچه ترامپ علاقه زیادی به اسرائیل دارد اما میانه خوبی با گروه های اسلام گرا ندارد و ممکن است به تل آویو و کشورهای عربی فشار بیاورد تا هر چه سریعتر جنگ را پایان داده و حمایت خود از تحریر الشام را کم کنند.

ج. همچنین، ورود ترامپ به کاخ سفید می تواند زمینه ساز پایان جنگ روسیه و اوکراین شود و اگر این جنگ به پایان برسد، روسیه مجال بیشتری جهت دخالت در جبهه های مختلف سوریه پیدا خواهد کرد و ممکن است با قدرت بیشتر از اسد و ارتش عربی سوریه حمایت کند.

د. طولانی شدن جنگ در سوریه می تواند باعث کاهش انگیزه ترکیه در حمایت مالی از تحریر الشام شود. همچنین، طولانی شدن جنگ می تواند با تغییرات سیاسی (مثلا تغییر دولت) در اسرائیل همزمان شده و سیاست تل آویو در خصوص سوریه را تغییر دهد.

ه. گروه های تکفیری و سلفیِ جنگ طلب قدرت زیادی درجنگ های سرعتیِ چریکی دارند. داعش در طول چند ماه توانست بخش وسیعی از سوریه و عراق را به تصرف خود درآورد. با این حال، با گذشت زمان، از قدرت این گروهک کم شد و توان نظامی اش کاهش یافت و مجبور به عقب نشینی و تسلیم زمین های غصب شده به جبهه مقاومت و دولت عراق و سوریه گردید. این مساله می تواند برای تحریر الشام نیز تکرار شود.

ی. از ویژگی های مهم گروه های تکفیری و سلفی «میل به طغیان» است. از زمان خوارج تا داعش و تحریر الشام، شورش علیه کادر رهبری، از ویژگی های جداناپذیر گروه های سلفی – تکفیری بوده است. کافی است نگاهی به تعدد شورش ها و طغیان های خوارج از زمان جنگ نهروان تا زمان نجده ابن عامر (رهبر خوارج بحرین و یمن در زمان مروانیان) داشته باشیم. به نظر می رسد گروه های تکفیری با گذشت زمان، شروع به شورش علیه رهبران خود کرده و ساز جدایی می نوازند. این مساله ایجاب می کند که گروه های تکفیری هر چه سریعتر عملیات نظامی خود را به پایان برسانند تا جلوی شورش و فروپاشی درونی را بگیرند.

عوامل بالا نشان می دهد که ارتش سوریه و گروه های مقاومت باید تا جای ممکن جلوی پیش روی سریع تحریر الشام را بگیرند و جنگ را طولانی کنند. البته تضمینی نیست که با طولانی شدن جنگ، مسالۀ سوریه به نفع اسد و دولت سوریه تمام شود اما شکی نیست که کوتاه شدن جنگ به ضرر بشار اسد و دولت مستقر در دمشق تمام خواهد شد.