پهپادی که باعث وحشت اسرائیل شد/ جزئیاتی از حمله حزب الله به اسرائیل/ نقطه ضعف گنبد آهنین چیست؟

حمله بزرگ حزب الله به اسرائیل باعث شده رسانه های مختلف جهان مخصوصا رسانه های عربی به ابعاد این حمله بپردازند. الجزیره قطر یکی از این رسانه ها است. «شادی عبدالحافظ» نویسنده مقاله اخیر الجزیره است که به موضوع قدرت پهپادی و موشکی حزب الله پرداخته است.

در زیر خلاصه ای از این مقاله مفصل، ترجمه و ارائه می گردد.

چگونه حزب‌الله با پهپادهایش اسرائیل را تهدید می ‌کند؟

در صبح روز 25 اوت، حزب الله لبنان اعلام کرد که با تعداد زیادی پهپاد و موشک به داخل فلسطین اشغالی حمله کرده است. حملات اخیر حزب الله به پایگاه ها و پادگان های نظامی رژیم صهیونیستی در شمال اسرائیل و جولان اشغالی سوریه بوده است. چند ساعت بعد از حملات، دبیرکل حزب الله لبنان، سید حسن نصرالله، گفت که این حزب پایگاه گلیوت را هدف قرار داده است. این حمله واکنشی به ترور یکی از فرماندهان ارشد حزب الله، فواد شکر توسط اسرائیل بوده است.

تاریخچه کوتاهی از پهپادهای حزب الله

حمله اخیر اولین حمله حزب الله به اسرائیل نیست و آخرین هم نخواهد بود. تجزیه و تحلیل ها درباره توانایی حزب الله برای نفوذ به فلسطین اشغالی همچنان ادامه دارد. اما برای درک عمق نفوذ حزب‌الله باید به تقریباً 20 سال قبل برگردیم. در آن زمان نخستین حملات به اسرائیل انجام شد. در نوامبر 2004، حزب الله پرنده هایی برای شناسایی و جنگ به حریم هوایی اسرائیل فرستاد. این پرنده ها اطلاعات پایگاه های حساس اسرائیل را مخابره کردند و این مساله در آن زمان باعث غافلگیری اسرائیل شد.

پهپاد مرصاد -1 در طول یک روز حدود 20 دقیقه بر فراز الجلیل غربی پرواز کرد، سپس قبل از اینکه نیروی هوایی اسرائیل بتواند آن را رهگیری کند، به لبنان بازگشت. در آن زمان، حزب الله اعلام کرد که "مرصاد" با 40 تا 50 کیلوگرم مواد منفجره می تواند به هر عمقی در داخل اسرائیل برسد.

پرواز دوم پرنده های حزب الله به داخل فلسطین اشغالی یک تهاجم کوتاه در عمق 25 کیلومتری بود که در آوریل 2005 رخ داد. ماموریت این پرنده نیز فرار از رادارهای اسرائیل بود و قبل از اینکه هواپیماها و جنگنده های اسرائیل بتوانند آن را رهگیری کنند به لبنان بازگشت. ماموریت سوم در اوت 2006 و در جریان جنگ لبنان انجام شد. این بار نه تنها شناسایی چند هدف مورد نظر بود، بلکه حزب الله با پهپادهای "ابابیل" به اسرائیل حمله کرد. این پهپادها هر کدام 40 تا 50 کیلوگرم مواد منفجره حمل می کردند.

در آن دوره، پهپادهایی که از لبنان می ‌آمدند، اندازه کوچکی داشتند، نسبتاً آهسته حرکت می‌ کردند و در ارتفاع پایین پیش می‌ رفتند و بنابراین، تشخیص موقعیت آنها توسط رادارها دشوار بود، زیرا هرچه پهپاد به زمین نزدیک ‌تر باشد، درهم ریختگی رادارها و امواج رادیویی به دلیل فعالیت های انسانی و شرایط محیطی بیشتر می شود.

ظهور بعدی پهپاد حزب الله در اکتبر 2012 بود که باعث غافلگیری اسرائیل شد، زیرا این پهپادها از لبنان بر فراز دریای مدیترانه به سمت جنوب حرکت کردند و 50 کیلومتر به سمت «نقب» رفتند (در مجموع بیش از 200 کیلومتر) و به نقطه ای نزدیک دیمونا، محل تاسیسات هسته‌ای اسرائیل، نفوذ کردند و در آنجا توسط هواپیماهای اسرائیلی سرنگون شدند. با بررسی لاشه هواپیماهای بدون سرنشین مشخص شد که این پرنده ها تصاویری را از مرکز تحقیقات هسته ‌ای گرفته و آنها را به لبنان مخابره کرده است.

شتابی که اسرائیلی ها را نگران کرد

در مقاله ‌ای که یک اندیشکده آمریکایی در سال 2014 منتشر کرد، مشخص شد که پهپادهای حزب‌الله در آینده مأموریت‌های شناسایی بیشتری را برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد تحرکات نیروها و تأسیسات رژیم صهیونیستی، آماده‌سازی برای نفوذ یا حملات موشکی و کالیبره کردن دقت هدف‌گیری موشک ‌ها انجام خواهند داد.

آنچه مورد انتظار نویسندگان مقاله اندیشکده آمریکایی بود در واقع امر اتفاق افتاد. خواننده تاریخچه توسعه پهپادهای حزب الله بلافاصله به این نتیجه می رسد که مساله مقایسه توانمندی های پهپادهای حزب الله و اسرائیل نیست، بلکه مساله ای که باعث نگرانی رژیم صهیونیستی شده، شتاب آشکار توسعه پهپادی حزب الله است. توسعه پهپادی حزب الله به سطحی فراتر از انتظارات اسرائیلی ها رسیده است.

حزب‌الله بر توسعه پهپادهایش در محدوده‌های خاص تمرکز کرد. به‌عنوان مثال، حزب الله سعی کرد توسعه دوربین ‌ها و حسگرهای پهپادهایش را بیشتر کند. پهپادهای حزب‌الله در حال حاضر دارای دوربین ‌های نوری دقیق و مجهز به اشعه مادون قرمز هستند که به آنها، امکان نظارت دقیق‌تر و جمع‌آوری اطلاعاتی با دقت بالا را می ‌دهد. این توانایی رصد تحرکات دشمن و شناسایی اهداف را بسیار سهل کرده و می کند.

در سال 2006، هیچ کس تصور نمی کرد که حزب الله در ژوئن و ژوئیه 2024 بتواند به داخل فلسطین اشغالی نفوذ کند و سپس کلیپ های ویدئویی نسبتا طولانی را منتشر کند که شامل تصاویری دقیق از مناطق نظامی شمال اسرائیل و لحظه شناسایی پایگاه ‌های اطلاعاتی، ستاد فرماندهی و موقعیت اردوگاه‌ های مهم در جولان اشغالی سوریه باشند. لازم به ذکر است که تصاویر ضبط شده توسط پرنده های حزب الله شامل سایت های حساس اسرائیلی می شدند.

پهپاد هدهد که عملیات اخیر را انجام داده دارای 8 موتور است و هر بال آن دارای 3 ملخ است و حداکثر سرعت آن 70 کیلومتر در ساعت است و قابلیت برخاستن و فرود عمودی را دارد. این هواپیمای بدون سرنشین، برقی است و امکان تشخیص آن توسط پهپادهای دیگر کم است. هدهد می تواند بین یک ساعت تا 90 دقیقه، مسافت حدودا 30 کیلومتر را طی کند.

علاوه بر این، حزب‌الله توانسته پهپادهای باکیفیت دیگری را هم در اختیار داشته باشد. این پهپادها امکان انتقال اطلاعات به صورت فوری و بلادرنگ را به مراکز فرماندهی فراهم کرده و می کند.

حزب الله همچنین فعالیت های زیادی را برای افزایش بُرد عملیاتی پهپادهای خود انجام داده است. تغییرات جدید پهپادها به آنها اجازه می دهد تا به اعماق سرزمین های اشغالی دست یابند و برای مدت زمان طولانی، ماموریت های شناسایی و حمله را ادامه دهند.

علاوه بر این، برخی از پهپادهای جدید حزب‌الله به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سطح مقطع راداری پایین‌تری داشته باشند، که این امر شناسایی آنها توسط سامانه‌ های راداری اسرائیل را دشوار می‌ کند و توانایی آنها را جهت ماندن در حریم هوایی اسرائیل برای مدت طولانی افزایش می ‌دهد.

قابلیت های تهاجمی پهپادهای حزب الله

حزب‌الله علاوه بر قابلیت‌های نظارتی، بر مسلح کردن پهپادهای خود به مواد منفجره و تبدیل آن‌ها به هواپیماهای بدون سرنشین انتحاری که می ‌توانند به سمت هدف هدایت شوند و پس از برخورد با آنها منفجر شوند، تمرکز کرده است. لازم به یادآوری است که سیستم‌ های هدایت کننده پهپادهای جدیدتر بهبود یافته اند و این امر به آنها اجازه می دهد که حملات دقیق تری به اهداف خاصی داشته باشند که این توانایی به ویژه در جنگ های نامتقارن مفید خواهد بود؛ جنگ هایی که در آن، حزب الله با کمترین هزینۀ ممکن بزرگترین خسارات ممکن را به اسرائیل وارد می کند.

حزب الله در حال حاضر پهپادهای مختلفی از جمله «مرصاد-1» (برد 200 کیلومتر) و «ایوب» (که با الگوبرداری از «شاهد-129» ایرانی ساخته شده و بُردی بیش از 1600 کیلومتر دارد) و «حزب الله» را در اختیار دارد. در واقع، حزب الله پهپادهای انتحاری مختلفی را دارد که در حملات پی در پی به اسرائیل از آنها استفاده کرده و می کند. این احتمال وجود دارد که پرتاب تعداد زیادی از آنها باعث نفوذ و غلبه بر گنبد آهنین شود.

به نظر می رسد حزب الله در حال نزدیک شدن به نقطه نفوذ کامل بر گنبد آهنین است. در همین رابطه، مرکز تحقیقات «آلما» اسرائیل در سال 2021 تخمین زده که حزب الله بیش از 2000 پهپاد چند ماموریتی (عملیات ویژه) در اختیار دارد. بر اساس این گزارش، حزب الله در سال 2013 حدود 200 پهپاد چند ماموریتی داشت. با کمک ایران، حزب الله تعداد پهپادهای خود را به طور قابل توجهی افزایش داده است. برخی از پهپادهای جدید حزب الله ایرانی هستند و مستقیما از ایران وارد شده اند، برخی دیگر، نسخه های جدید پهپادهای قدیمی ایران هستند و برخی نیز، با توسعه پهپادهای قدیمی خود حزب الله پیشرفت کرده و به روز شده اند.

از سوی دیگر، اسرائیل ظاهراً آمادگی کافی برای پذیرش این شتاب نظامی را نداشته است. برای مثال، حزب الله در ماه مه 2024 یکی از بزرگترین حملات خود را به اسرائیل انجام داد و به یکی از مهم ترین پایگاه های نظارتی نیروی هوایی اسرائیل حمله مستقیم کرد. فابیان هاینس، محقق موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، در این باره گفت: «توانایی حزب الله در استفاده از پهپادها تهدیدی است که باید توسط اسرائیل جدی گرفته شود. در حالی که اسرائیل سیستم های دفاع هوایی مهمی از جمله گنبد آهنین را برای محافظت در برابر حملات حزب الله ساخته است، این سیستم های دفاعی بیشتر برای مقابله با راکت ها و موشک ها آماده هستند و تمرکز کمتری روی تهدید پهپادها دارند.»

در گزارشی که توسط موسسه مطالعات امنیت ملی، یک مرکز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه تل آویو منتشر شده، آمده است که حمله اخیر حزب الله به اسرائیل نشان دهنده بهبود در دقت پهپادها و توانایی فرار از پدافند هوایی اسرائیل است و از زمان آغاز نبرد «طوفان الاقصی» در اکتبر 2023، حزب‌الله از پهپادهای بیشتری برای دور زدن سامانه‌های پدافند هوایی اسرائیل و نفوذ در عمق فلسطین اشغالی استفاده کرده است.

مؤسسه تحقیقات امنیتی اسرائیل چند هفته پیش تأیید کرد که حزب الله شروع به استفاده از پهپادهایی کرده است که می توانند موشک پرتاب کنند و اطلاعات جمع آوری کنند. با افزایش ترس اسرائیل از بیشتر شدن احتمال استفاده حزب الله از پهپادهایی که سیستم دفاع هوایی قادر به مقابله با آنها نیست، در داخل فلسطین اشغالی این خبر منتشر شده که حزب الله می تواند با پرتاب انبوهی از پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین خود، به طور ناگهانی به اسرائیل حمله کند و این هجوم حداکثری نفوذ به گنبد آهنین و سیستم های دفاعی اسرائیل را آسان‌تر می‌ کند.