۱۰ چالش پیش روی پزشکیان/ از احتمال بازگشت ترامپ تا ساز مخالف مجلس
مسعود پزشکیان درحالی تا دو ماه دیگر دولت جدید را تشکیل خواهد داد که کشور دست به گریبان با بحرانهای متعددی است. از معیشت مردم تا محیط زیست، آینده ایران را دستخوش نگرانی‌هایی کرده است.
فهرست کردن چالش‌های پیش روی پزشکیان چندان مشکل نیست. نگاهی به تجربه دولتهای پیشین نشان می دهد که او و کابینه‌اش با دشواری‌های بسیاری روبرو هستند.
اما آنچه مهم است، نحوه مواجهه با این چالش‌هاست. به ویژه آنکه پزشکیان در ایام تبلیغات انتخاباتی وعده است که با گفتگو و مفاهمه و نه اختلاف و درگیری می‌خواهد این چالش‌ها را از پیش رو بردارد.
در ادامه نگاهی داریم به ۱۰ چالش مهمی که پزشکیان در هفتع‌های آتی با آن روبروست:
اول - معرفی کابینه
پزشکیان در گام اول برای معرفی کابینه‌اش، شرایطی پارادوکسیکال دارد. از یکسو بدنه اصلاح طلب حامی او انتظار دارد تا پزشکیان برخلاف روحانی، کابینه‌ای همسو با جبهه اصلاحات به مجلس معرفی کند و از سوی دیگر، مجلس جدید با ترکیب اصولگرایانه‌اش، احتمالا به بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب برای تصدی کرسی وزارت رای نخواهد داد و این اختلافات جدی ترین چالش روزهای آتی رئیس جمهور منتخب خواهد بود.
دوم - سایه سنگین ترامپ
حتی اگر پزشکیان با جدیت موضوع مذاکرات هسته‌ای را دنبال کند، اما بی تردید بازگشت ترامپ به کاخ سفید کار او را برای کنترل بازار و ایجاد حس خوش بینی به سیاست خارجی، سخت می‌کند. پزشکیان بتید امیدوار باشد که دموکراتهای آمریکا موفق به پیروزی در انتخابات آبان شوند، در غیر این صورت موج تازه‌ای از فشارها بر ایران آغاز شده و کار را برای توافقات بعدی مشکل خواهد کرد.
سوم - چالش نرخ سوخت
پزشکیان حتی در ایام تبلیغات انتخاباتی هم تحت عشار قیمت بنزین بود. دولت جدید هرچند به لحاظ اقتصادی چاره‌ای جز افزایش قیمت سوخت ندارد اما خوب می‌داند که شرایط معیشتی مردم تحمل شوک تورمی تازه را نخواهد داشت. به همین دلیل او ناگزیر از اتخاذ تصمیماتی سخت است که بر محبوبیت او اثر خواهد گذاشت.
چهارم - حامیان کم صبر
بخشی از بدنه رای پزشکیان مربوط به اصلاح‌طلبانی است که به سختی خود را راضی کردند در دور دوم به او رای دهند. این دست حامیان آماده‌اند تا به محض ایجاد تنش‌های تازه بر سر حجاب، معیشت یا هر مساله چالش برانگیزی، از پزشکیان عبور کرده و یا حتی مانند دولت دوم سید محمد خاتمی، او را مجبور به استعفا کنند. این دست کم‌صبری ها بر لایه‌های دیگر جامعه نیز اثر خواهد داشت.
پنجم - بحران کم آبی
چالش‌های محیط زیستی را نباید دست‌کم گرفت. پزشکیان با مساله مهم بحران آب و تبعات آن بر تنش‌های آبی در استانهای مختلف و بحرانهای اقتصادی در بخش کشاورزی روبروست. او باید تصمیم بگیرد که چه راهکاری برای کاهش این دست تنش‌ها خواهد داشت و با محیط زیست ایران چه خواهد کرد.
ششم - اعتیاد به رانت
بخش دولتی در ایران تا حد زیادی معتاد به پترودلارهای باد آورده است. شرکتهای دولتی به رانت عادت کرده اند و دلار چند نرخی، این چالش را از دولت به سطح بازار آورده است. پزشکیان ممکن است جلوی حقوقهای نجومی را بگیرد یا وعده "حقوق براساس عملکرد" را محقق سازد اما احتمالا نمی‌تواند به‌سرعت، سفره فسادهای سیستمی شده در بدنه دولت را جمع کند. این کار نیاز به اصلاحات ساختاری گسترده‌ای دارد که تنها از عهده قوه مجریه برنمی‌آید. بنابراین چالش فساد، برای دولت جدید یک چالش جدی خواهد بود.
هفتم - حجاب
موضوع حجاب از سال ۱۴۰۱ و پس از درگذشت مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، به یک چالش امنیتی تبدیل شده است. پزشکیان وعده داده گشت ارشاد را جمع کرده و در شرایط عادی کشور، از فیلترینگ استفاده نکند، ولی آیا او می‌تواند به تنهایی این وعده‌ها را عملی کند؟ اگر بخش‌های دیگر حاکمیت راضی به تن دادن به این وعده‌ها نشدند، او چه خواهد کرد؟ موضوع شکاف‌های اجتماعی داخلی، احتمالا موضوعی مهم برای دولت چهاردهم خواهد بود چراکه رئیس‌جمهور منتخب وعده‌هایی در این خصوص داده که عمل به آن ساده نیست.
هشتم - جنگ افروزی در خاورمیانه
دولت پزشکیان در شرایطی شکل می‌گیرد که منطقه در آتش جنگ می‌سوزد. هر لحظه ممکن است جنگ اسرائیل با لبنان، ایران را وارد یک فاز متفاوت دفاعی کند. افزون بر اسرائیل، رقابتهای منطقه‌ای دیگر نیز جدی است. به ویژه یارگیری‌های اخیر امارات از چین و روسیه برای چالش جزایر سه‌گانه. باید دید دولت جدید برای این چالش چه ایده‌هایی دارد.
نهم - مهاجران غیرقانونی
موضوع مهاجران غیرقانونی به یک بحران اجتماعی تبدیل شده است. در جریان مناظره‌های انتخاباتی، محمدباقر قالیباف که حالا رئیس مجلس است، وعده داد که برای رفع این چالش، بین ایران و افغانستان دیوار بکشد. اما پزشکیان چه خواهد کرد؟ دولت او احتمالا سراغ بهبود رابطه با طالبان نخواهد رفت و مشکلات کشور همسایه می تواند بر موج مهاجران غیرمجاز بیفزاید.
دهم - اپوزسیون خارج‌نشین
پزشکیان با شعار مذاکره و احیای برجام در انتخابات ۱۵ تیر به پیروزی رسیده است. اما خود خوب می‌داند که مسیر این گفتگوها چندان هموار نیست. افزون بر لابی صهیونیستی و مخالفان داخلی برجام، اپوزسیون جنگ طلب خارجی نیز سعی می‌کند چهره دولت او را در افکارعمومی جهان غرب تخریب کند. پزشکیان در ایام تبلیغات انتخابات نیز با موجی از حملات شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی روبرو بود و احتمالا هر سفر او به اروپا، با جنجال جناح تندرو خارج‌نشین مواجه خواهد شد. او باید به تدریج، این مخالفتها را مهار کرده و دولتهای غربی را قانع کند که صدای این جریانات، صدای مردم ایران نیست. تنها راه رسیدن به این هدف، تقویت انسجام داخلی و از بین بردن شکافهایی است که در سالهای اخیر در داخل ایجاد شده و به بیرون سرریز کرده است.
این چالش‌های اشاره شده، مشتی نمونه خروار از مسائل ایران است. بسیاری از چالش‌های دیگر نیز بر سر راه دولت آینده وجود دارد. از دغدغه‌های حقوق بشری تا ماجرای حذف یارانه خانوارهای برخوردار، یا اصلاح نظام بانکی و داستان پُرحرف و حدیث بورس.
ایران امروز در تب تحریم و شکاف‌های داخلی می‌سوزد و پزشکیان طبیبی است که باید به پشتوانه رای مردم به درمان این دردها بپردازد. آینده نشان خواهد داد که او برای شرایط امروز کشور پزشک حاذقی بوده است یا نه.
نظر شما