مسائل حقوقی و اجتماعی ازدواج سفید یا همباشی

این پدیده نوظهور، چالش‌های حقوقی و اجتماعی متعددی را به همراه داشته که بررسی آن‌ها ضروری است. این نوع زندگی، موافقان و مخالفان بسیاری دارد و بحث‌های داغی را در جامعه برانگیخته است. برای حل این چالش‌ها، نیازمند اصلاح قوانین، آموزش و فرهنگ‌سازی و حمایت از زنان در این نوع رابطه هستیم.

همچنین برای کسب اطلاعت بیشتر با مراجعه به سایت شخصی کامیل احمدی پژوهشگر و مردم شناس میتوانید مقالات و کتاب وی را با عنوان خانه ای با در باز ( پژوهشی جامع در بابب ازدواج سفید در ایران) را در این حوضه مطالعه نمایید. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف ازدواج سفید، از جمله تاریخچه، علل گرایش به آن، مزایا و معایب، و نظرات فقهی و قانونی می‌پردازیم.

تاریخچه:

ازدواج سفید، سابقه‌ای طولانی در غرب دارد و به عنوان "هم‌باشی" شناخته می‌شود. این پدیده در دهه‌های اخیر، به دلیل افزایش تمایل به آزادی فردی، استقلال و برابری زن و مرد، در جوامع غربی رواج بیشتری یافته است. در ایران، ازدواج سفید در سال‌های اخیر به خصوص در بین جوانان، شیوع پیدا کرده است.

علل گرایش به ازدواج سفید:

عوامل مختلفی می‌توانند در گرایش افراد به ازدواج سفید نقش داشته باشند، از جمله:

• مشکلات اقتصادی: بالا رفتن هزینه‌های ازدواج، بسیاری از جوانان را از تشکیل خانواده به صورت سنتی بازداشته است.
• تغییر در نگرش‌ها: نسل جدید، نگاهی متفاوت به ازدواج و روابط عاطفی دارد و خواهان آزادی و استقلال بیشتر در زندگی مشترک است.
• ترس از تعهد: برخی افراد از تعهدات طولانی‌مدت هراس دارند و ازدواج سفید را راهی برای تجربه زندگی مشترک بدون تعهد می‌دانند.
• آشنایی با فرهنگ غرب: ترویج فرهنگ غربی از طریق رسانه‌ها، می‌تواند در گرایش افراد به ازدواج سفید موثر باشد.

مسائل حقوقی ازدواج سفید:

• عدم حمایت قانونی: از آنجا که ازدواج سفید در قانون به رسمیت شناخته نمی‌شود، هحمایتی از زن و مرد در این نوع رابطه وجود ندارد.
• مشکلات مربوط به حضانت فرزند: در صورت به دنیا آمدن فرزند، تعیین حضانت او با چالش‌های قانونی روبرو خواهد شد.
• مسائل مربوط به مالکیت: اثبات مالکیت اموال مشترک در صورت بروز اختلاف، دشوار خواهد بود.
• ممانعت از خروج از کشور: در برخی موارد، از خروج از کشور زن به دلیل عدم ثبت ازدواج ممانعت به عمل می‌آید.

موضوعات حقوقی قابل بحث در ازدواج سفید:

• محرومیت از حقوق قانونی: در ازدواج سفید، زن و شوهر از حقوق قانونی یکدیگر مانند ارث، نفقه، مهریه و حضانت فرزند محروم هستند.
• مسائل مربوط به فرزند: فرزندان حاصل از ازدواج سفید، از نظر قانونی هیچ نسبتی با پدر خود ندارند و از حقوق قانونی مانند حضانت، نفقه و ارث محروم می‌شوند.
• مجازات: برخی از مراجع قضایی، هم‌باشی بدون ثبت ازدواج را جرم تلقی می‌کنند و می‌توانند برای طرفین مجازات در نظر بگیرند.

مسائل اجتماعی ازدواج سفید:

• نگاه منفی جامعه: ازدواج سفید یا همان همباشی به دلیل عدم انطباق با هنجارهای اجتماعی، با نگاه منفی بسیاری از افراد جامعه روبرو است.
• آسیب‌پذیری زنان: زنان در این نوع رابطه، به دلیل عدم حمایت قانونی، بیشتر در معرض آسیب‌پذیری قرار دارند.
• مشکلات مربوط به طلاق: در صورت جدایی، زن و مرد از حقوق طلاق مانند نفقه و مهریه محروم می‌شوند.

مزایای ازدواج سفید:

• آشنایی بیشتر قبل از ازدواج: در ازدواج سفید، زوجین فرصت بیشتری برای شناخت یکدیگر قبل از ازدواج رسمی دارند.
• کاهش هزینه‌های زندگی: زندگی مشترک بدون تشریفات و تعهدات قانونی، می‌تواند هزینه‌های زندگی را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
• آزادی و استقلال بیشتر: در ازدواج سفید، افراد از آزادی و استقلال بیشتری در تصمیم‌گیری و اداره زندگی خود برخوردارند.

معایب ازدواج سفید:

• بی‌ثباتی و ناامنی: عدم وجود تعهدات قانونی در ایران، می‌تواند زندگی مشترک را با بی‌ثباتی و ناامنی همراه کند.
• مشکلات حقوقی: در صورت بروز اختلاف، زوجین در ازدواج سفید از حمایت‌های قانونی برخوردار نیستند.
• مشکلات روانی: عدم قطعیت در آینده و ترس از طرد شدن، گاهی می‌تواند به سلامت روان افراد در ازدواج سفید آسیب برساند.

نظرات فقهی و قانونی:

ازدواج سفید از نظر شرعی حرام و از نظر قانونی جرم محسوب می‌شود. در قانون مدنی ایران، ازدواج به عنوان عقدی دائمی یا موقت تعریف شده است که با شرایط و تشریفات خاصی به ثبت می‌رسد.

راهکارها:

• اصلاح قوانین: اصلاح قوانین و به رسمیت شناختن ازدواج سفید یا همباشی، می‌تواند برخی از مشکلات حقوقی این پدیده را حل کند.
• آموزش و فرهنگ‌سازی: افزایش آگاهی جامعه نسبت به مسائل حقوقی و اجتماعی ازدواج سفید، می‌تواند به کاهش آسیب‌های این پدیده کمک کند.
• حمایت از زنان: ارائه خدمات مشاوره‌ای و حمایتی به زنانی که درگیر ازدواج سفید هستند، می‌تواند از آسیب‌پذیری آن‌ها بکاهد.

نگاه کلی:

ازدواج سفید، پدیده نوظهوری است که چالش‌های حقوقی متعددی را به وجود آورده است. اصلاح قوانین، تنظیم توافقنامه کتبی و افزایش آگاهی عمومی، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند. توجه به مسائل و آسیب‌های این نوع روابط، ضرورت اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و فرهنگ‌سازی مناسب را به منظور حفظ سلامت جامعه و بنیان خانواده آشکار می‌کند.

در آخر

در ازدواج سفید افراد زندگی زناشویی معمولی داشته و ارضا کننده نیازهای احساسی، جنسی و عاطفی هم هستند. حتی به صورت کلامی تعهدی برای کنارهم بودن می‌دهند که عملا اعتباری چندانی ندارد. در این نوع رابطه رسمیتی وجود ندارد و هیچ نهاد قانونی نمی تواند پیگیر مشکلات آینده این روابط باشد. مرد و زن چندان مسئولیت قانونی در قبال هم نداشته و هر دو به یک اندازه در زندگی سهم دارند. همین امر سبب می شود تا نا آرامی‌های روانی برای طرفین وجود داشته باشد.

برای مثال زن و مرد می دانند که هر دو باهم و برای زندگی آرام تلاش می کنند، در کنار هم به خواسته های خود می رسند و حتی برای بچه آوردن اقدام می‌کنند. اما  تضمینی برای پایدار ماندن این رابطه وجود ندارد و در صورت بروز مشکل هرکس می تواند زندگی مشترک را رها می کند. در حالی که هیچ مرجع قانونی پیگیر آن نشده و چیزی که باقی می ماند مشکلات روحی و روانی است. 

اعتماد در ازدواج سفید شرطی بوده و عوامل مختلفی بستگی دارد. پژوهش ها نشان داده است برخی از افرادی که ازدواج سفید دارند پس از مشاجره جدی لفظی و یا ناسازگاری ها، دچار اضطراب نسبت به جدا شدن طرف مقابل خواهند شد. این امر از لحاظ فکری بار سنگینی را بر دوش دختر و پسر قرار می دهد.

پژوهشگر و مردم شناسی به نام کامیل احمدی چندین مقاله علمی و همچنین پژوهش جامعی را در قالب کتاب در این باره به نشر رسانده است. چنانچه علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتری در این حوضه هستید می توانید با مراجعه با سایت شخصی کامیل احمدی مراجعه نمایید.